Ontstekingsaandoeningen

Ontstekingsaandoeningen is een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij ontstekingsprocessen in het lichaam chronisch of abnormaal geactiveerd raken. Ze kunnen ontstaan door disfuncties in het immuunsysteem en treffen vaak meerdere organen tegelijk. De groep omvat auto-immuunziekten, autoinflammatoire aandoeningen en chronische inflammatoire aandoeningen. Het doel van behandeling is ontsteking te remmen, schade te voorkomen en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Verschillende typen vallen onder ontstekingsaandoeningen. Auto-immuunziekten ontstaan wanneer het immuunsysteem lichaamseigen weefsels aanvalt, met reumatoïde artritis en lupus als bekendste voorbeelden. Autoinflammatoire aandoeningen worden gekenmerkt door overmatige activiteit van het aangeboren immuunsysteem zonder duidelijke auto-antistoffen. Chronische inflammatoire aandoeningen omvatten inflammatoire darmziekten (Crohn, colitis ulcerosa), psoriasis en vasculitis. Jicht wordt soms genoemd bij ontstekingsstoornissen vanwege ontsteking door kristallen.

Veelvoorkomende symptomen zijn aanhoudende pijn, zwelling, warmte en stijfheid van gewrichten of organen, vermoeidheid en koorts. Diagnose is meestal gebaseerd op medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en aanvullende onderzoeken zoals bloedtesten (CRP, ESR, autoantistoffen zoals ANA, RF en anti-CCP), beeldvorming en soms endoscopie of weefselbiopsie.

Behandeling richt zich op het verminderen van ontsteking, het voorkomen van orgaanschade en symptoomverlichting. Medicijnen zijn onder meer NSAID’s, corticosteroïden en DMARDs zoals methotrexaat of sulfasalazine. Biologische geneesmiddelen (TNF-remmers, IL-6-receptorantagonisten) en JAK-remmers worden toegepast bij veel aandoeningen. Autoinflammatoire syndromen kunnen profiteren van colchicine of IL-1-remmers. Leefstijladviezen en revalidatie dragen bij aan het herstel.

De prognose varieert sterk per aandoening en hangt af van tijdige diagnose en behandeling. Met moderne therapieën lukt het in veel gevallen ontsteking te beheersen en schade te beperken. Onderzoek richt zich op pathogenese en gepersonaliseerde behandeling.