Omgevingsblootstelling

Omgevingsblootstelling verwijst naar de interactie tussen een persoon en factoren uit de omgeving die de gezondheid kunnen beïnvloeden. Het omvat chemische, fysische en biologische agentia die in de lucht, het water, de bodem of via producten, voedsel en woon- of werkomgeving aanwezig zijn. De blootstelling wordt bepaald door concentratie, duur en de blootstellingsroute (inademing, contact via huid, inname).

Veelvoorkomende bronnen zijn luchtvervuiling (PM2,5, NOx), geluid, straling, rook en tabaksrook, radon in woningen, en aanwezigheid van chemische residuen zoals pesticiden of lood. Biologische factoren zoals allergenen en pathogenen kunnen ook bijdragen. Leef- en werkomstandigheden beïnvloeden de omvang en duur van blootstelling.

Blootstelling wordt beoordeeld met milieu- en biomonitoring, blootstellingsmodellen en, waar mogelijk, biomarkers. Wet- en regelgeving stelt grenswaarden en maatregelen vast om blootstelling te verminderen, terwijl risicobeoordeling de relatie tussen blootstelling en gezondheidsuitkomsten probeert te kwantificeren.

Gezondheidseffecten variëren met de dosis en het tijdsverloop; kortdurende blootstelling kan irritatie veroorzaken, terwijl langdurige blootstelling is geassocieerd met luchtweg- en cardiovasculaire ziekten, kanker, en neurologische of ontwikkelingsproblemen. Kwetsbare groepen zoals kinderen, ouderen en mensen met chronische aandoeningen zijn extra gevoelig.

Beheer van omgevingsblootstelling richt zich op preventie en mitigatie: emissiereductie, betere ventilatie, rookvrije omgevingen, sanering van verontreinigingen, en duidelijke communicatie over risico's. Internationaal geven WHO, EU en nationale instanties normen en adviezen om blootstelling te beperken.