Oliepalmen

Oliepalmen zijn tropische palmen uit het geslacht Elaeis, waarvan de belangrijkste commerciële soorten Elaeis guineensis en Elaeis oleifera zijn. Ze worden vooral gekweekt voor de oliehoudende vruchten: de mesocarp levert palmolie en de zaden leveren palmkernelolie. De soort Elaeis guineensis is veruit de belangrijkste bron voor grootschalige palmolieteelt.

Beschrijving en kenmerken: oliepalmen kunnen hoog worden, tot ongeveer 20 tot 30 meter, met een gevorkte kroon van lange pinnate bladeren. De bomen dragen in trosvormige inflorescences veel vruchten, die rijp oranje tot rood kleuren. De olie wordt uit het fruit gewonnen door mechanische persing en verdere raffinage. Palmolie heeft een hoog vetgehalte en blijft bij matige temperaturen halfvast.

Verspreiding, habitat en klimatologische voorkeur: oorsprong ligt in West- en Centraal-Afrika, maar tegenwoordig worden oliepalmen wereldwijd in tropische klimaten geteeld, met uitgebreide landbouw in Zuidoost-Azië, Afrika en Latijns-Amerika. De teelt vereist warm, stabiel klimaat en een hoog neerslag- of irrigatiegehalte, met goede drainage en vruchtbare bodems.

Productie en gebruik: Indonesië en Maleisië domineren de wereldproductie, gevolgd door landen als Thailand, Colombia en Nigeria. Palmolie en palmkernelolie vinden brede toepassing in voeding, cosmetica en biobrandstoffen, mede vanwege hun hoge opbrengst per hectare in vergelijking met andere oliegewassen.

Duurzaamheid en uitdagingen: de grootschalige winning heeft geleid tot zorgen over ontbossing, verlies van biodiversiteit en uitstoot van broeikasgassen, vooral bij ontwatering van veengebieden. Certificering zoals RSPO beoogt duurzame praktijken te stimuleren, maar de effectiviteit blijft onderwerp van debat. Ziekten zoals Ganoderma boninense en plagen kunnen opbrengsten beïnvloeden en vereisen beheersmaatregelen.