Medicijnallergieën

Medicijnallergieën zijn immuun-gemedieerde reacties op geneesmiddelen. Ze ontstaan wanneer het lichaam een medicijn herkent als vreemd en hiertegen een afweerreactie inzet. De symptomen variëren van milde huiduitslag en jeuk tot ernstige reacties zoals ademnood, zwelling van het gezicht of anafylaxie. Vaak wordt onderscheid gemaakt tussen een echte allergie en bijwerkingen of intolerantie; bij intolerantie treedt geen immuunreactie op.

Oorzaken en kenmerken. De meest gemelde medicijnallergieën zijn voor penicilline en andere bèta-lactam-antibiotica, maar ook sulfonen, niet-steroïde anti-inflammatoire middelen (NSAID’s zoals ibuprofen en aspirine), bepaalde lokale anesthetica, jodiumhoudende contrastmiddelen en sommige antiepileptica kunnen allergische reacties geven. Receptorentructuren en de aard van de reactie (IgE-gemedieerd of niet-IgE-gemedieerd) bepalen de intensiteit en het tijdsverloop van de symptomen. Er kan sprake zijn van kruisreactiviteit tussen verwante geneesmiddelen, maar dit is afhankelijk van de chemische structuur.

Diagnostiek. De diagnose begint met een zorgvuldige anamnese en registratie in het medisch dossier. Diagnostische opties zijn huidpriktesten en intradermale tests voor specifieke stoffen, bloedonderzoek naar specifieke IgE-reacties en, onder toezicht, een gerichte orale provocatie (challenge) om een vermoedelijke allergie te bevestigen of uit te sluiten. In sommige gevallen kan desensitisatie een optie zijn bij noodzakelijke medicijnen.

Behandeling en veiligheid. Het belangrijkste is vermijden van het verdachte middel en duidelijke waarschuwingen in het dossier. Patiënten met een gevaarlijke allergie kunnen een adrenaline-auto-injector nodig hebben en moeten een noodplan hebben. Desensitisatie kan in bijzondere gevallen onder deskundige begeleiding worden uitgevoerd.

Prognose en follow-up. Sommige medicijnallergieën verdwijnen met de tijd, vooral bij kinderen. Regelmatige evaluatie door een allergoloog kan herbeoordeling mogelijk maken en de behandelopties verhelderen.