Leverdecompensatie

Leverdecompensatie is het klinische fenomeen waarbij een patiënt met chronische leverziekte, meestal cirrose, een plotselinge achteruitgang doormaakt met zichtbare complicaties. Typische tekenen zijn ascites, geelzucht, encefalopathie en variceale bloedingen. Decompensatie markeert de overgang van een compensated naar een decompensated leverziekte en gaat gepaard met een daling van leverfunctie en metabole reserve.

Oorzaken en context: de meest voorkomende oorzaken zijn alcoholische leverziekte, chronische virale hepatitis B of C, niet-alcoholische leververvetting en andere oorzaken van cirrose. De progressie leidt tot portalhypertensie en een verminderde synthese van eiwitten en stollingsfactoren, wat bijdraagt aan vochtretentie, coagulopathie en verhoogde vatbaarheid voor infecties.

Pathofysiologie: weinig leverreserve, verhoogde portale druk en splanchnische vasodilatatie zorgen voor ascites en nierdoorbloeding die kunnen leiden tot hepatorenaal syndroom. Systemische ontstekingsreacties spelen een rol bij orgaanschade en functionele deterioratie van meerdere systemen.

Kliniek en complicaties: ascites en perifere oedemen zijn vaak eerste tekenen; encefalopathie varieert van desoriëntatie tot coma. Coagulopathie kan leiden tot bloedingen; spontane bacteriële peritonitis is een belangrijke complicatie. Rugzaksamenhangende aandoeningen zoals hepatorenalesyndroom en infecties komen vaak voor.

Diagnose en prognose: de diagnose berust op kliniek, laboratoriumsindicatoren (verhoogde bilirubine, INR, lage albumine) en beeldvorming ter ondersteuning. Ascitest met PMN- tellen helpt bij SBP. Decompensatie heeft een slechtere prognose; Child-Pugh en MELD-scores worden gebruikt om ernst en transplantatieperspectief te evalueren.

Behandeling en aanpak: gericht op complicaties en onderliggende oorzaken. Leefstijl en voedingsmaatregelen, natriumrestrictie, diuretica (spironolacton met furosemide), en grote-volume paracentesis met albumine. Encefalopathie behandeld met lactulose en eventueel rifaximin. Variceel bloedingspreventie en endoscopische therapie waar nodig. Infectiepreventie en behandeling (bv. SBP), nierfunctiebehoud, en evaluatie voor levertransplantatie. Vaccinaties en preventie van leverziekte zijn belangrijk voor lange termijn.

---