hepatorenalesyndroom

Het hepatorenale syndroom (HRS) is een functionele nierinsufficiëntie die optreedt bij geavanceerde leverziekte, meestal bij levercirrose met ascites. De nieren vertonen geen structurele parenchymale aantasting; de daling van de nierfunctie ontstaat door een ernstige vermindering van nierperfusie als gevolg van splanchnische vasodilatatie en activatie van neurohumorale systemen.

Epidemiologie en classificatie: HRS ontwikkelt bij een aanzienlijk deel van patiënten met gevorderde leverziekte en ascites. Het wordt traditioneel onderverdeeld in type 1 en type 2: type 1 is snel progressief met verdubbeling van creatinine tot ≥2 mg/dL binnen twee weken; type 2 verloopt langzamer en is geassocieerd met refractaire ascites.

Pathofysiologie: Portal hypertensie veroorzaakt systemische vasodilatatie en een daling van het effectieve circulerende volume. Dit activeert het renine-angiotensine-systeem, het sympathische zenuwstelsel en ADH, wat leidt tot renale vasoconstrictie en daling van de glomerulaire filtratiesnelheid. Ontstekingsmechanismen en endotheeldisfunctie spelen ook een rol. HRS is meestal reversibel bij leverreparatie, maar zonder transplantatie heeft het een slechte prognose.

Diagnose: De diagnose wordt gesteld bij cirrose met ascites na uitsluiting van andere oorzaken van nierfalen (hypotensie/shock, nefrotoxiciteit, obstructie). Kenmerken zijn een snelle stijging van creatinine, weinig of geen urinelozing, weinig urinair sediment en laag urinair Na; vaak wordt gebrek aan respons op diuretica en albumine-expansie vastgesteld. Bevestiging vereist beeldvorming om obstructie uit te sluiten.

Behandeling en prognose: In de eerste lijn staat stoppen van diuretica, behandelen van triggers zoals infectie en toediening van albumine. Vasoconstrictortherapie (bijv. terlipressine met albumine) kan de nierperfusie verbeteren; norepinefrine is een alternatief. Definitieve behandeling is levertransplantatie; de uitkomst hangt af van transplantatiekandidatuur en respons op therapie. Type 1 heeft doorgaans een slechtere prognose dan type 2.