Kleursystemen

Kleursystemen zijn raamwerken voor het beschrijven, weergeven en reproduceren van kleuren. Ze bestaan uit kleurmodellen en kleurruimten die een samenhangende beschrijving bieden van hoe kleuren ontstaan uit verschillende signalen (licht of inkt). Een systeem kan device-afhankelijk zijn (afhankelijk van een scherm, printer of camera) of device-onafhankelijk (een referentie-ruimte zoals CIE XYZ). Ze onderscheiden additieve en subtractieve benaderingen en vereisen kalibratie en kleurbeheer om consistente resultaten te leveren.

Additieve kleurensystemen gebruiken licht als drager: RGB. De drie primaries rood, groen en blauw worden gemengd om andere kleuren te creëren; volledig rood, groen en blauw geven wit. Dit type systeem is standaard voor beeldschermen en digitale camera's. Vooraf ingestelde ruimten zoals sRGB, Adobe RGB en Rec. 709 (HD-video) geven specifieke, herkenbare gamuts en gamma-waarden (vaak rond 2,2).

Subtractive kleurensystemen worden gebruikt bij drukwerk en inktprinters. CMYK staat voor cyaan, magenta, geel en zwart. Kleuren ontstaan door het licht dat op een oppervlak valt en door het wegnemen van licht via inkt. De doelgamut en het resultaat hangen af van papier en inkten; zwart wordt vaak toegevoegd als K voor diepte en kostenbesparing.

Naast RGB en CMYK bestaan er device-independent en perceptuele kleurruimten, zoals XYZ, CIELAB en CIELUV. XYZ dient als referentie, terwijl LAB en LUV perceptueel uniforme verdelingen van kleurperceptie proberen te geven. Gamut en witpunt zijn cruciale parameters bij vergelijking van systemen en bij het converteren tussen ruimten (gamut-mapping).

Toepassing en beheer: voor consistente kleuren wordt kleurbeheer toegepast via ICC-profielen en calibratie van apparaten. Belangrijke standaarden zijn sRGB voor web, Rec. 709 voor HD-video, DCI-P3 voor cinema en Rec. 2020 voor bredere HDR-gamuts. Het doel is eenduidige communicatie van kleur tussen verschillende apparaten en media.