kleurmodellen

Kleurmodellen zijn wiskundige systemen om kleuren te beschrijven als een tuple van getallen. Hiermee kunnen kleuren worden weergegeven en reproduceerbaar blijven op verschillende apparaten en media. Een kleurmodel bepaalt meestal een compacte representatie (zoals drie of vier componenten) en hoe deze componenten samenhangen met zicht en media.

Er zijn twee hoofdtypen: additieve kleurmodellen, waarin kleuren worden opgebouwd door licht toe te voegen, en subtractieve kleurmodellen, waarin kleuren ontstaan door pigmenten die licht absorberen. Additieve modellen worden gebruikt door schermen en projectoren, terwijl subtractieve modellen vooral in drukwerk en productie worden toegepast.

De belangrijkste kleurmodellen zijn:

- RGB (rood, groen, blauw): een additief model waarin de drie basiscomponenten samen wit opleveren. Het is de gangbare ruimte voor schermen; sRGB en Adobe RGB zijn veelgebruikte versies. Het model is echter niet perceptueel uniform, waardoor kleine verschuivingen in belichting kunnen optreden tijdens bewerking.

- CMYK (cyaan, magenta, geel, zwart): een subtractief model voor drukkers. K staat voor zwart (key). Kleurverschillen hangen sterk af van inktmanagement, drukpersen en kleurbeheer.

- HSV en HSL: modellen die de perceptie ondersteunen bij grafisch ontwerp. Ze beschrijven kleur met hue (kleurtoon) en respectievelijk waarde/lichtheid of verzadiging. Deze ruimten zijn niet-perceptueel uniform en minder geschikt voor nauwkeurige kleurmeting.

- Lab en XYZ: apparatenonafhankelijke en perceptueel geredigeerde ruimten. L*a*b* biedt een perceptueel uniforme maat voor kleurverschillen; XYZ dient als referentiekader voor kleurberekeningen.

Toepassingen en kleurbeheer: om kleuren consistent te houden tussen apparaten en media worden vaak ICC-profielen en gamma-aanpassingen toegepast. Delta E-meetwaarden geven kleurverschillen tussen twee waarden weer.

Kiezen voor een model hangt af van de taak: weergave, drukwerk, beeldbewerking of kleurmeting.