Beoordelingsschalen

Beoordelingsschalen zijn gestandaardiseerde instrumenten die numerieke waarden toekennen aan subjectieve ervaringen zoals percepties, attitudes of klachten, zodat deze kwantitatief kunnen worden beschreven en vergeleken tussen respondenten of over tijd. Ze vormen een gebruikelijke methode in onderwijs, psychologie en geneeskunde, maar ook in marktonderzoek en klinische praktijk.

Belangrijke typen zijn: Likert-schaal (meestal vijf- of zevenpunten), met antwoordopties variërend van eens tot oneens; numerieke beoordelingsschaal (bijv. 0-10); semantisch differentieel (bijv. van ‘slecht’ tot ‘uitstekend’ met tegengestelde adjectieven); dichotome schalen (ja/nee) en Visual Analog Scales (een horizontale lijn van 0 tot 100 waarop respondenten een punt aanduiden). Schalen kunnen unipolair of bipolair zijn en zelfrapportage of beoordelingsschaal door een waarnemer of arts betreffen.

Bij de ontwikkeling ligt de focus op het definiëren van het meetbare construct, itemgeneratie en piloottests. Belangrijke psychometrische eigenschappen zijn betrouwbaarheid (zoals interne consistentie en test-hertest) en validiteit (inhoud, construct, criterium). De lengte en de formulering van ankerpunten beïnvloeden respondentenbetrokkenheid en face validity. Scores worden doorgaans opgeteld of gemiddeld; bij meerpuntsschaal kunnen items reverse coded worden. Omgaan met ontbrekende data is eveneens onderdeel van de analyse.

Toepassingsgebieden zijn onder meer onderwijsbeoordeling, klinische metingen (pijn en functionele status), patiënttevredenheid en kwaliteit van leven, en evaluatie van gebruiksgemak. Bij vertaling en culturele aanpassing is het essentieel om taalnauwkeurigheid, conceptuele equivalentie en toegankelijkheid te waarborgen. Ethiek, privacy en duidelijke uitleg bij de vragen dragen bij aan betrouwbaarheid.