Artifactvorming

Artifactvorming is een term die in de archeologie en verwante disciplines wordt gebruikt om het geheel van processen te beschrijven waardoor artefacten ontstaan, in een context terechtkomen en bewaard blijven of verloren gaan. De term omvat zowel de productie en het gebruik van voorwerpen door mensen als de manier waarop deze objecten uiteindelijk deel uitmaken van het archeologisch record, en de omstandigheden waaronder zij bewaard blijven.

Belangrijke componenten zijn productie (fabricage van werktuigen en gebruiksvoorwerpen), gebruik en discard (afvoer of achterlaten), en de depositie die hun plek in de stratigrafie bepaalt. Daarnaast spelen post-depositionele processen een rol, zoals bioturbatie door dieren, trampling, aardlaagverandering en chemische transformatie, die de vindplaats en het materiaal in de loop der tijd kunnen veranderen.

Taphonomie bestudeert artifactvorming en de factoren die preservatie en interpretatie beïnvloeden. Dit leidt tot biases: sommige materialen conserveren beter; contexten kunnen verstoord raken, waardoor de assemblage niet precies de oorspronkelijke gebruikspraktijken weerspiegelt.

Onderzoeksmethoden omvatten opgraving en stratigrafische analyse, typologische en functionele analyses, gebruikssporen- en residumanalyse, en dateringsmethoden zoals koolstofdatering. Experimentele reconstructie van fabricage- en gebruiksprocessen helpt bij het interpreteren van artefacten.

Artifactvorming biedt inzicht in menselijk gedrag, technologische ontwikkeling en sitegeschiedenis. Door het bestuderen van zowel fabricage als preservatie kunnen onderzoekers reconstructies maken van economische activiteiten, sociale organisatie en interacties met de omgeving.