zoutbalansen

Zoutbalans is het evenwicht tussen de inname en het verlies van zouten en water in het lichaam, met name natrium en chloride. Dit evenwicht is essentieel voor osmotische balans, vochtregulatie, bloeddruk en de werking van zenuwen en spieren. Inname vindt plaats via voeding en drank; verlies gebeurt via urine, zweet en, in mindere mate, feces. De nieren leveren de belangrijkste regulerende rol: zij passen natrium- en waterretentie aan via de distale tubulus en verzamelbuizen, onder invloed van hormonale signalen zoals aldosteron en antidiuretisch hormoon (ADH). Angiotensine II versterkt de aldosteron-regulatie; natriuretische peptiden verminderen natriumretentie. Door deze mechanismen blijft extracellulair volume en osmolaliteit stabiel, zelfs bij fluctuaties in inname.

Een onevenwicht kan ontstaan door uitdroging, overmatige zoutinname, verlies van vocht door diarree of braken, nier- of endocriene aandoeningen, of medicatie zoals diuretica. Symptomen variëren van dorst en droge huid tot verwardheid, duizeligheid of oedeem bij ernstigere stoornissen. Hypernatremie wijst op vochtverlies of zoutoverschot; hyponatremie kan ontstaan bij overmatig vocht of natriuminname tekort. Langdurige onbalans vergroot het risico op hypertensie en cardiovasculaire aandoeningen.

Diagnostiek en behandeling richten zich op het vaststellen van de oorzaak en het herstellen van de juiste balans: monitoring van inname en uitgaand vocht, bloed- en urineonderzoek (natrium, chloride, osmolaliteit) en passende aanpassingen in vocht- en elektrolytenbalans. In de praktijk wordt zoutbalans beheerd in klinische settings, sport en voeding.