verwardheid

Verwardheid is een toestand waarin iemand moeite heeft met helder waarnemen, aandacht en oriëntering. Het kan plotseling ontstaan of geleidelijk komen, en kortdurend of langdurig aanwezig blijven. In medische termen wordt verwardheid vaak gebruikt als verzamelnaam voor cognitieve stoornissen op korte termijn; delirium (delier) is een specifieke, acute en fluctuërende vorm van verwardheid die meestal een medische oorzaak heeft.

Oorzaken en risicofactoren: Delier komt vaak voor bij ziekte, ziekenhuisopname, medicijngebruik, infecties, uitdroging of stofwisselingsstoornissen. Verwardheid kan ook voorkomen bij dementie, depressie of onderliggende aandoeningen. Ouderen hebben extra risico’s: leeftijd, bestaande cognitieve achteruitgang, polyfarmacie, gehoor- of zi-beperkingen en ziekenhuisopnames.

Symptomen en diagnose: Kenmerkend zijn verstoorde aandacht, desoriëntatie, geheugenproblemen en taalproblemen. Hallucinations of angst kunnen voorkomen. Bij delirium schommelt het bewustzijn vaak door de dag. Diagnose is gebaseerd op observatie en lichamelijk onderzoek, aangevuld met bloed- en urineonderzoek en beeldvorming indien noodzakelijk. Deliriumschaaltoepassingen zoals CAM of 4AT helpen bij herkenning.

Behandeling en zorg: Doel is het onderliggende probleem aan te pakken en onnodig medicijngebruik te beperken. Zorgprofessionals richten zich op hydratatie, pijn- en slaapregulatie, veiligheid en duidelijke communicatie. Omgevingsaanpassingen, regelmatige heroriëntatie en betrokkenheid van familie ondersteunen het herstel. Soms zijn korte rustgevende middelen nodig, maar polyfarmacie vermijden is belangrijk.

Prognose en preventie: Delirium vergroot de kans op complicaties, langer ziekenhuisverblijf en overlijden, maar veel personen herstellen bij tijdige behandeling. Preventie richt zich op risicobeoordeling, snelle mobilisatie, hydratatie, pijn- en slaapbeheer en medicatiecontrole.