werkwoordsparticipium

Het werkwoordsparticipium is de verzamelnaam voor de niet-persoonlijke vormen die van een werkwoord afgeleid zijn en in de taal verschillende functies kunnen hebben. In het Nederlands omvat dit doorgaans het voltooid deelwoord en het onvoltooid deelwoord. Deze vormen worden langs taalkundige lijnen bestudeerd als niet- finite vormen die kunnen functioneren als betekenisdragers in combinatie met hulpwerkwoorden of als bijvoeglijk naamwoord.

Het voltooid deelwoord wordt gebruikt om voltooiing aan te geven en vormt met hulpwerkwoorden zoals hebben of zijn de voltooidheden van tijden en passieve constructies. Voorbeelden zijn gelopen, gegaan, geschreven. De vorming verloopt meestal via de prefix ge- en een suftiek, waarbij de exacte uitgang (-d, -t, of een onregelmatige vorm) afhangt van het werkwoord en de klank van de stam.

Het onvoltooid deelwoord, ook wel present participle genoemd, eindigt vaak op -end of -ende en kan functioneren als bijvoeglijk naamwoord of als adverbiale onderdeel. Voorbeelden zijn lopende, lezende, schrijvende. Het onvoltooid deelwoord komt minder productief voor als aparte tijdsbepaling, maar blijft belangrijk bij attributieve verbuigingen en in uitdrukkingen zoals aan het lezen, wat een progressive-achtig aspect aanduidt.

In moderne standaardtaal wordt het participium ook gebruikt in samengestelde constructies en participle clauses, en het onderscheid tussen de twee vormen is essentieel voor correcte spelling en syntactische analyse. Het onderwerp heeft implicaties voor vervoeging, zinsvolgorde en betekenisnuances.