vochtpotentiaal

Vochtpotentiaal is de potentiele energie van water binnen een systeem, meestal uitgedrukt als Ψw en gemeten in Pascal of Megapascal. Het geeft aan in hoeverre water geneigd is te bewegen en vormt de drijvende kracht achter waterstroming. In bodemkunde en plantfysiologie wordt het begrip gebruikt om waterverdeling en wortelopname te verklaren.

De totale watervochtpotentiaal bestaat uit meerdere componenten: het matriële potentiaal Ψm, veroorzaakt door de aantrekkingskracht van water aan bodemdeeltjes en vochtfilms; het gravitatorische potentiaal Ψg, gerelateerd aan hoogte; het osmotische potentiaal Ψo, door opgeloste stoffen; en het drukpotentiaal Ψp, door druk in cellen of systemen. Samengevat geldt Ψw = Ψm + Ψg + Ψo + Ψp. In bodems is het matriële potentiaal meestal negatief en bepaalt het mede hoe sterk water aan deeltjes vasthoudt; osmotische en drukpotentiëlen spelen vooral een rol bij hoog zoutgehalte of in vochtige cellen.

Water beweegt in bodems en planten van regio’s met hoger potentiaal naar lager potentiaal langs vochtgradiënten. Dit bepaalt hoe snel water beschikbaar komt voor plantwortels en hoe droogte- of verzadigingsomstandigheden zich ontwikkelen. De interactie tussen bodemstructuur, plantactiviteit en omgevingsomstandigheden stuurt de verandering in Ψw.

Metingen en toepassingen: verschillende technieken worden gebruikt om vochtpotentiaal te bepalen, waaronder tensiometrie voor matriëel potentieel en andere methoden zoals psychrometrie of sensoren voor specifieke omstandigheden. In de praktijk is het nuttig voor irrigatieplanning, landbouw en hydrologie. Typische waarden liggen ruwweg tussen 0 MPa bij verzadigde bodems en tot -1,5 MPa (of lager) bij droogtetolerantie en wilpunten van veel bodems.