vochtophopingen

Vochtophopingen zijn ophopingen van vocht in het lichaamsweefsel of in lichaamsholten, wat meestal zichtbaar is als zwelling in armen, benen of het gezicht. De zwelling kan pitting zijn (druk laat een putje achter) of non-pitting en gaat soms gepaard met een zwaar gevoel, gewichtstoename of beperkte beweeglijkheid.

Oorzaken ontstaan door disbalans in vochtregelingsprocessen. Mogelijke mechanismen zijn verhoogde capillaire hydrostatische druk (bijvoorbeeld bij hartfalen), verlaagde colloïdale osmotische druk (zoals levercirrose of ernstige ondervoeding), verhoogde vaatdoorlaatbaarheid bij ontsteking, of belemmerde afvoer van lymfe (lymfoedeem). Ook natrium- en waterretentie speelt een rol. Vocht kan lokaal voorkomen, afhankelijk van de houding, of in het hele lichaam voorkomen (anasarca).

Veelvoorkomende oorzaken zijn onder meer hartfalen, nierziekten (zoals nefrotisch syndroom), levercirrose, veneuze insufficiëntie, lymfoedeem en medicijnbijwerkingen (bijv. calciumkanaalblokkers, NSAID’s). Zwangerschap kan ook leiden tot vochtophoping.

Diagnostiek omvat een anamnese en lichamelijk onderzoek, gevolgd door aanvullend bloed- en urineonderzoek. Bloedtests kunnen onder andere albumine- en lever- en nierfuncties beoordelen. Beeldvorming zoals duplex-ecografie van de benen kan DVT uitsluiten, en echocardiografie of röntgenfoto’s kunnen hart- of longproblemen opsporen.

Behandeling is gericht op de onderliggende oorzaak en op symptoomklachten. Maatregelen zijn vaak zoutbeperking, elevatie van de benen en compressietherapie; diuretica kunnen bij specifieke aandoeningen worden toegepast. Lymfoedeem kan vragen om speciale therapieën zoals manuele lymfedrainage en huidzorg. Raadpleeg een arts bij plotselinge, pijnlijke of ontstoken zwelling, of bij kortademigheid.