tegenovergesteld

Tegenovergesteld is een Nederlands woord dat door oefening zowel als bijvoeglijk naamwoord als zelfstandig naamwoord kan voorkomen. Het verwijst naar wat in oppositie staat ten opzichte van iets anders of naar het tegengestelde daarvan. In zinnen wordt bijvoorbeeld gezegd: “Het tegenovergestelde van warm is koud.” In dagelijkse taalgebruik wordt het vaak gebruikt als aanduiding van een verschil of tegenstelling.

Etymologie en gebruiksvarianten. Het woord is samengesteld uit tegen en over, met de vorming van gesteld als afgeleid werkwoorddeel. De frase het tegenovergestelde wordt vooral als zelfstandig naamwoord gebruikt om een tegenovergestelde betekenis of toestand aan te duiden, terwijl tegenovergestelde ook als bijvoeglijk gebruikt kan worden, bijvoorbeeld: “het tegenovergestelde standpunt.” Daarnaast komt het concept in vakgebieden voor als synoniem van antoniem, al ligt in de taalkunde vaker de voorkeur bij antoniem als technische term.

Relatie tot taalkunde en logica. In linguïstiek en semantiek dient het tegenovergestelde vaak als praktische aanduiding van wat een woord of uitdrukking in betekenis entaleert tegenover een ander woord. Het begrip wordt ook gebruikt in redeneringen en argumentaties om tegengestelde standpunten of waarheidswaarden aan te duiden. In formele contexten wordt meestal gesproken van antoniemen, terwijl tegenovergestelde regelmatig in minder technische of alledaagse taal voorkomt.

Zie ook. Antoniem, tegenstelling, semantische oppositie, woordparen. Voorbeelden zoals hoog–laag of ja–nee illustreren het gebruik van het tegenovergestelde in taal en betekenis.