spraakwetenschap

Spraakwetenschap, meestal in het Nederlands ook taalkunde genoemd, is de wetenschappelijke studie van menselijke taal. Het onderzoekt hoe talen zijn opgebouwd, hoe taalgeving functioneert in communicatie, hoe talen verwerven en hoe ze veranderen in de tijd. De discipline bestudeert zowel gesproken als geschreven taal en de manier waarop deze vormen elkaar beïnvloeden.

Het veld bestrijkt een breed spectrum van subdisciplines. Fonetiek en fonologie richten zich op klanken en klankpatronen, morfologie op woordvorming, syntaxis op de structuur van zinnen, semantics op betekenis en pragmatiek op taalgebruik in context. Sociolinguïstiek bekijkt variatie en normen in taalgebruik tussen groepen, psycholinguïstiek onderzoekt hoe taal wordt verwerkt en geproduceerd door het menselijk brein, en neurolinguïstiek bestudeert de hersenprocessen achter taal. Computationele linguïstiek en corpuslinguïstiek maken gebruik van computers en grote verzamelingen taaldata om taalpatronen te analyseren en taaltechnologie te ontwikkelen.

Historisch gezien groeit spraakwetenschap uit oudere tradities van filologie en traducering, met invloedrijke ontwikkelingen in de 19e en 20e eeuw, waaronder structuurgericht en later generatieve benaderingen. Naast theoretisch onderzoek speelt spraakwetenschap een belangrijke rol in toegepaste domeinen zoals taalonderwijs, spraaktherapie, taaltechnologie (zoals spraakherkenning en automatische vertaling) en taalbeleid. In veel contexten wordt spraakwetenschap beschouwd als een sectie van taalkunde, met de nadruk op de gesproken taal en haar representaties, maar de discipline is interdisciplinaire en werkt samen met psychologie, informatica en neurowetenschappen.