speculatief

Speculatief is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat aangeeft dat iets berust op speculatie: veronderstelling, hypothese of inschatting zonder of met beperkt empirisch bewijs. Het woord is afgeleid van speculeren, uit het Latijn speculari of speculatio, via Franse en Engelse vormen, en wordt in verschillende vakgebieden gebruikt met verschillende nuance.

In de financiële wereld verwijst speculatief naar beleggingen of handel die gericht is op mogelijk hoog rendement maar gepaard gaat met aanzienlijk risico en onzekerheid over toekomstige ontwikkelingen. Voorbeelden zijn bepaalde aandelen, derivaten of crypto-activa die sterk kunnen schommelen. Doorgaans gaat het om posities die minder afhankelijk zijn van directe huidige inkomsten en meer van toekomstige prijsbewegingen.

In filosofie en wetenschap wordt speculatief gebruikt voor benaderingen en vragen die verdergaan dan wat direct empirisch kan worden vastgesteld. Speculatieve metafysica onderzoekt concepten als bestaan, tijd of oorzaak op een priori niveau. In de literatuur verwijst speculatieve fictie naar genres als sciencefiction, fantasy of alternatieve geschiedenis die zich richten op wat had kunnen zijn of wat nog niet bestaat.

Speculatief staat vaak tegenover empirisch en feitelijk, en impliceert onzekerheid of afhankelijkheid van aannames. Het woord kan zowel neutraal als descriptief worden toegepast, maar kan in sommige contexten ook een kritische connotatie dragen wanneer beweringen zonder solide bewijs worden gepresenteerd.