sanctie

Sanctie is een woord in het Nederlands met twee hoofdbetekenissen die afhankelijk van de context uiteenlopende taken beschrijven. In het juridische en administratieve domein verwijst een sanctie meestal naar een formele straf of maatregel die is opgelegd bij een overtreding, zoals een boete, een schorsing of een verplichting om aan bepaalde voorwaarden te voldoen. In een andere betekenis geeft sanctie goedkeuring of machtiging: een officiële toestemming voor een wet, besluit of beleid, waardoor het van kracht kan worden.

Etymologie: het woord komt uit het Franse sanction en via het Latijnse sanctio, wat oorspronkelijk 'een bevel of vaststelling' betekent. In de loop der eeuwen is de betekenis verschoven van een bevestigend besluit naar zowel straf als goedkeuring, afhankelijk van de context.

In internationaal beleid en politiek verwijst sancties naar maatregelen die één land of een groep landen opleggen om het gedrag van een ander land te beïnvloeden. Voorbeelden zijn handelsrestricties, bevriezing van tegoeden, reisbeperkingen en verboden op bepaalde transacties. Doel is doorgaans om druk uit te oefenen zonder militair ingrijpen, vaak met humanitaire uitzonderingen en lopende herzieningen om de onbedoelde lasten voor gewone burgers te beperken. Sancties kunnen nationaal, regionaal of multinationaal zijn en veranderen naarmate de situatie evolueert.

Het verschil tussen de twee betekenissen wordt doorgaans duidelijk uit de context: sanctie kan zowel een straf opleggen als een formele goedkeuring betekenen. Vertaaltechnisch kan 'sanctie' in het Engels 'sanction' betekenen, met dezelfde dubbelzinnige lading.