hoofdbetekenissen

Hoofdbetekenissen are the belangrijkste betekenissen van een woord zoals die in lexicografie worden vastgelegd. Het begrip beschrijft de kernbetekenis of de meest algemeen gebruikte betekenis die het woord karakteriseert. Bij veel woorden bestaan meerdere betekenissen, wat wijst op polysemie: het woord heeft een hoofdzinwaardige betekenis plus aanvullende betekenissen die in verschillende contexten kunnen voorkomen.

In woordenboeken en linguïstische beschrijvingen wordt doorgaans één hoofdbetekenis onderscheiden, vaak gevolgd door bijbetekenissen of secundaire betekenissen. De hoofdbetekenis treedt op als de betekenis die het woord in de meeste, algemene contexten identificeert. Bijbetekenissen zijn betekenissen die uit het hoofdbetekenisveld voortvloeien of daarbinnen variëren, bijvoorbeeld door metaforeel of gespecialiseerd gebruik. De rangorde en soms zelfs de inhoud van de hoofdbetekenis kunnen per woordenboek en taalgemeenschap verschillen.

De bepaling van de hoofdbetekenis is een editorial keuze op basis van verschillende criteria: frequentie van gebruik in het dagelijkse taalgebruik, brede herkenning door sprekers, etymologische ontwikkeling en contextuele relevantie. Verandering in taalgebruik of cultuur kan leiden tot een herwaardering van betekenissen en daardoor tot voortijdige verschuivingen in wat als hoofdbetekenis geldt.

Hoofdbetekenissen vormen zo’n kernconcept bij het begrijpen van woordbetekenissen en hun variatie. Ze geven een overzichtelijke referentie voor wie een woord wil begrijpen in zijn meest gangbare sense, terwijl bijbetekenissen de rijkdom van taal laten zien.