reflectief

Reflectief is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat verwijst naar zaken die met reflectie te maken hebben. In brede zin kan reflectiviteit slaan op het vermogen tot nadenken over jezelf, je handelen en de eigen situatie, maar ook op wiskundige of taalkundige eigenschappen die terugverwijzen naar hetzelfde principe of hetzelfde element.

In de taalwetenschap en taalkunde wordt vaak gesproken over reflexieve (of reflexief) constructies. Hierbij verwijst de handeling terug naar de onderwerpelijke referent. Voorbeelden zijn zinnen als "Ik herinner me het verhaal," "Zij schaamt zich," en "Wij wassen ons." De reflexieve voornaamwoorden variëren per persoon: me/mij, je/jou, zich, ons, jullie. Voor intensieve nadruk kan ook het zelfstandig gebruikte "zelf" of "zichzelf" voorkomen, zoals "Ik doe het zelf" of "Zij poetst zich zelf niet."

Naast taalkunde heeft reflectief een rol in het onderwijs en de psychologie, waar reflectief handelen of reflectief leren centraal staat. Dit betekent dat iemand actief terugkijkt op ervaringen, beslissingen en leerprocessen om het toekomstige handelen te verbeteren. Het gaat om zelfbewustzijn, evaluatie van de eigen aanpak en het formuleren van leerdoelen.

In de wiskunde en logica is een relatie reflexief als elk element er zichzelf aan relateert. Bijvoorbeeld de gelijkheidsrelatie op een getallenverzameling is reflexief omdat elk getal gelijk is aan zichzelf: a = a. Reflectief gedrag van relaties is een fundamenteel begrip in algebra en verzamelingenleer.

Samenvattend beschrijft reflectief zowel taalkundige reflexiviteit als denk- en leerhandelingen die naar zichzelf terugverwijzen, en het is ook een formeel begrip in wiskundige relaties.