randomisatie

Randomisatie is een methode in wetenschappelijk onderzoek waarbij deelnemers of eenheden op willekeurige wijze worden toegewezen aan verschillende onderzoekscondities, zoals een behandelings- en een controlegroep. Het doel is bias te verminderen door gelijke verdeling van kenmerken en andere confounders over de groepen, zodat de waargenomen effecten meer causaal aan de interventie kunnen worden toegeschreven.

Er bestaan verschillende vormen van randomisatie. Bij eenvoudige randomisatie worden alle deelnemers met gelijke kans toegewezen, bijvoorbeeld met een computer gegenereerde toevalsvolgorde. Blokrandomisatie wordt gebruikt om de groepsgrootte over blokken te balanceren, wat vooral handig is bij kleine studies. Stratificatie wordt toegepast als gestratificeerde randomisatie; randomisatie vindt dan plaats binnen vooraf vastgestelde subgroepen (bijv. leeftijd of ziektegraad) om balans op die factoren te waarborgen. Om vertekening te voorkomen is allocation concealment belangrijk: de volgende toewijzing blijft onbekend voor onderzoekers en deelnemers tot het moment van toewijzing. Blindering kan voorkomen dat deelnemers, behandelaars en/of uitkomstbeoordelaars beïnvloed worden door kennis van de toegewezen behandeling.

Toepassingen en analyse: randomisatie is een kernkenmerk van gerandomiseerde gecontroleerde trials (RCT’s) en wordt ook gebruikt in andere experimenten in geneeskunde, psychologie en sociale wetenschappen. Een veelgebruikte analysebenadering is ITT (intention-to-treat), waarbij alle deelnemers worden geanalyseerd volgens hun toegewezen groep, ook als ze de behandeling niet volgen. Statistische effectmaten, p-waarden en betrouwbaarheidsintervallen worden gerapporteerd om onzekerheid te kwantificeren.

Overwegingen en beperkingen: randomisatie vermindert bias maar garandeert geen volledige gelijke groepen, vooral in kleine studies. Het proces moet transparant zijn en preregistratie vereisen, met duidelijke beschrijving van de randomisatie- en allocatieprocedures. Ethiek vereist geïnformeerde toestemming en zorgvuldige afweging van belangen en risico's.