controlegroep

Een controlegroep is een groep proefpersonen of eenheden in een experimenteel onderzoek die niet de onderzochte interventie ontvangt, of die een standaardbehandeling krijgt. Doel is om de uitkomsten te kunnen vergelijken met die van de experimentele groep en zo het causale effect van de interventie te isoleren uit toevallige variatie en andere invloeden. Een controlegroep fungeert als referentiekader tegen welke veranderingen door de behandeling kunnen worden onderscheiden.

Bij de opzet worden deelnemers meestal willekeurig toegewezen aan de experimentele groep of de controlegroep (randomisatie) om verschillen in beginsituatie uit te sluiten. Blindering kan helpen biases te verminderen: enkelblind (de deelnemers weten niet tot welke groep ze behoren), of dubbelblind (zodat ook de onderzoekers die metingen verrichten geen groepsinformatie hebben). Soms wordt een placebogroep gebruikt, waarbij de controle-entiteit een niet-actieve maar identiek uitziende behandeling krijgt. Belangrijke verwachtingen en gemeten uitkomsten worden vooraf vastgelegd om comparabiliteit te waarborgen.

Een gebrek aan randomisatie of onvoldoende controle kan leiden tot confounding en onzekere conclusies. Controlegroepen zijn cruciaal voor de interne validiteit; de externe validiteit (toepasbaarheid op andere populaties) hangt af van de opzet en context.

Toepassingsgebieden omvatten klinische proeven, gedrags- en onderwijsstudies en landbouwonderzoek. Ethische overwegingen, zoals geïnformeerde toestemming, minimale risico's en verantwoorde studie-ontwerpen, zijn essentieel bij studies met menselijke proefpersonen.