posttranscriptionele

Posttranscriptionele regulatie verwijst naar alle processen die plaatsvinden na de synthese van RNA uit DNA. Bij eukaryoten spelen deze stappen een cruciale rol bij de uiteindelijke hoeveelheid en functionaliteit van messenger RNA (mRNA) en andere RNA-moleculen die in de cel werkzaam zijn.

Belangrijke onderdelen van de posttranscriptionele verwerking zijn: 5' capping, splicing en 3' polyadenylering. Deze processen bewerken het pre-mRNA tot mature mRNA en beïnvloeden stabiliteit, export uit de celkern en vertaling. Door alternatieve splicing kunnen meerdere mRNA-isoformen uit één gen ontstaan, wat leidt tot proteïne-diversiteit.

RNA-bewerking kan bestaande basen wijzigen na transcriptie, wat invloed heeft op codering, splicing of de bindingsplaatsen van eiwitten. Daarnaast is het transport van mRNA van kern naar cytoplasma essentieel; bovendien bepalen lokalisatie en compartimentalisatie in de cel grotendeels waarop en wanneer eiwitten worden gemaakt.

De stabiliteit en afbraak van mRNA worden streng gecontroleerd. Mechanismen zoals deadenylatie, decapping en exoribonucleolytische afbraak bepalen de halfwaardetijd van transcripts. Nonsense-mediated decay (NMD) verwijdert transcripten met vroegtijdige stopcodons. MicroRNA’s (miRNA’s) en andere small RNAs remmen vaak de translatie of stimuleren afbraak.

Posttranscriptionele regulatie is cruciaal voor aanpassing aan omstandigheden en ontwikkeling. Fouten in deze controles kunnen leiden tot ziekten, waaronder kanker en neurodegeneratieve aandoeningen. Deze laag van regulatie werkt samen met transcriptionele controle om de proteïneproductie nauwkeurig te sturen.