opgewondenheid

Opgewondenheid is een toestand van verhoogde opwinding of anticipatie, waarbij het zenuwstelsel geactiveerd raakt en de stemming kan variëren van vreugdevol tot gespannen. Het begrip wordt in het Nederlands gebruikt voor zowel positieve, plezierige verwachting als voor nervositeit in afwachting van iets wat nog moet gebeuren. De term is afgeleid van opwinden, met het achtervoegsel -heid dat een toestand of eigenschap aanduidt.

In de psychologie en neurowetenschap wordt opgewondenheid gezien als een combinatie van emotie en arousal: een toestand van verhoogde alertheid die gepaard gaat met fysiologische signalen zoals een snellende hartslag, ademhalingsveranderingen en zweetproductie. Belonings- en spanningssystemen in de hersenen spelen daarbij een rol; dopaminecircuits geven motivatie, terwijl de amygdala en prefrontale cortex betrokken zijn bij evaluatie en regulatie. Opgewondenheid kan ontstaan door positieve stimuli (verwachte beloning, plezierige situaties) of door stressoren (dreiging, onzekerheid).

Het sociale en maatschappelijke functioneren omvat de uiting van opgewondenheid in groep en cultuur: het kan aanstekelijk werken en groepsbinding versterken bij gebeurtenissen zoals wedstrijden, optredens of concerten. Ook kan opgewondenheid variëren in intensiteit en duur: kortdurende anticipatie, plotselinge opwinding, of langdurige spanning bij onzekerheid.

Een onbalans of chronische opgewondenheid kan samengaan met vormen van hyperarousal die voorkomen bij angststoornissen, PTSD of stemmingsstoornissen, en kan in zulke gevallen aandacht voor stressregulatie vereisen.