nietexperimentele

Nietexperimentele onderzoeksontwerpen verwijzen naar studies waarbij de onderzoeker de onafhankelijke variabele niet manipuleert en geen willekeurige toewijzing aan behandelgroepen toepast. In tegenstelling tot experimentele ontwerpen, zoals gerandomiseerde gecontroleerde proeven (RCT’s), volgen nietexperimentele ontwerpen de natuurlijke variaties in de populatie en registreren observaties zoals die voorkomen. Deze ontwerpen komen veel voor in epidemiologie, sociale wetenschappen en klinisch onderzoek wanneer manipulatie van factoren onethisch, onpraktisch of onwenselijk is.

Typen nietexperimentele studies zijn onder meer beschrijvende onderzoeken die kenmerken van een populatie vastleggen, en observatieonderzoeken die relaties tussen variabelen bestuderen zonder ingreep. Cohortonderzoek volgt blootstelling en vervolgens de ontwikkeling van uitkomsten in de tijd; case-control onderzoek vergelijkt patiënten met een ziekte met controles zonder de ziekte; dwarsdoorsnedeonderzoek geeft een momentopname van kenmerken en uitkomsten; ecologische studies analyseren data op populatieniveau. Daarnaast bestaan retrospectieve studies die bestaan uit reeds verzamelde gegevens uit het verleden.

Voordelen van nietexperimentele ontwerpen zijn onder meer ethische en praktische haalbaarheid, mogelijkheid om real-world data te gebruiken en een bredere externe validiteit. Ze kunnen snel en relatief goedkoop worden uitgevoerd en zijn nuttig om plausibele associaties te identificeren en hypotheses te genereren. Nadelen zijn onder meer beperkte mogelijkheid om causaliteit vast te stellen, en kwetsbaarheid voor confounding, bias en ontbrekende data. Zodoende dienen nietexperimentele ontwerpen vaak als eerste stap in onderzoek en vormen ze een basis voor latere experimentele evaluaties.