neurocognitieve

Neurocognitieve is een term die in de neuropsychologie en neurowetenschappen wordt gebruikt om cognitieve functies te beschrijven die door het centrale zenuwstelsel en de hersenen worden gemedieerd. Het omvat onder meer aandacht, geheugen, taal, perceptie, executieve functies (zoals plannen en reageren op veranderingen), snelheid van informatieverwerking en motorische of sociaal-cognitieve vaardigheden. Deze functies hangen samen met diverse hersennetwerken en kunnen door leeftijd, hersenletsel, neurologische ziekten, psychiatrische aandoeningen en medicijnen worden beïnvloed.

Beoordeling van neurocognitieve functies vindt doorgaans plaats via neuropsychologisch onderzoek en screeningsinstrumenten. Voorbeelden zijn gestructureerde cognitietests die afzonderlijke domeinen meten, naast informele observatie van dagelijkse functies. In klinische settingen kan men ook beeldvorming en biomarkeronderzoek inzetten om aandoeningen te differentiëren en ziekteprocessen in kaart te brengen. Het doel is vaak om de aard en ernst van cognitieve veranderingen te vast te stellen, prognose te evalueren en behandelings- of rehabilitatieplannen te ondersteunen.

Neurocognitieve stoornissen verwijzen naar aandoeningen waarbij hersenfuncties ernstig en/of progressief zijn aangetast. Voorbeelden zijn dementie, milde neurocognitieve aandoeningen, delirium en cognitieve dysfuncties na traumatisch hersenletsel. Deze stoornissen hebben vaak gevolgen voor dagelijks functioneren en kwaliteit van leven, en vereisen multidisciplinaire behandeling, rekening houdend met onderliggende oorzaken, symptomen en patiëntgericht doelstellingen.

Onderzoek naar neurocognitieve functies omvat onder meer neuroimaging, neurofysiologie en cognitieve training. Toepassingen strekken zich uit van klinische diagnostiek en revalidatie tot preventie en begeleiding bij ouder wordende populaties en diverse neurologische aandoeningen.