nabijheidsindexering

Nabijheidsindexering is een analysemethode in ruimtelijke analyse die tot doel heeft voor elke locatie een getalsmatige maat voor de nabijheid tot een geselecteerd referentieset objecten te geven. De nabijheidsindex geeft aan hoe dichtbij een positie is ten opzichte van de referentiesituatie en kan worden gebruikt om toegankelijkheid, blootstelling of potentieel belang te kwantificeren.

Werking en reikwijdte: Voor elk object wordt de afstand berekend tot de dichtstbijzijnde referentiefeature. vervolgens wordt die afstand omgezet in een indexwaarde met een transformatie zoals 1/(1+d), een exponentiële afname of een genormaliseerde schaal. Bij meerdere referenties kan men gebruikmaken van de afstand tot de k-dichtstbijzijnde referenties of gewogen gemiddelden. De resulterende waarden worden doorgaans genormaliseerd naar een bereik zoals [0,1] of [0,100].

Technieken en uitvoering: Nabijheidsindexering wordt uitgevoerd met GIS-tools of ruimtelijke databases. Typische stappen zijn: verzamelen van ruimtelijke lagen, berekenen van afstanden (Euclidisch of netwerkafstand), toepassen van een afnamesfunctie, normaliseren en produceren van kaarten of rasteroppervlakken die de index weergeven.

Toepassingen: Veelvoorkomend gebruik betreft stedelijke planning en beleid, bijvoorbeeld het evalueren van bereikbaarheid van voorzieningen (winkels, scholen, zorginstellingen), milieu- en gezondheidsanalyses (blootstelling aan lawaai, luchtkwaliteit of hitte-eilanden), detailhandel en locatieplanning, en rampen- of evacuatieplanning.

Overwegingen: De keuze voor afstandsmaat, schaal en resolutie, en de netwerk- versus Euclidische afstand hebben invloed op de uitkomsten. Dataactualiteit, ruimtelijke bias en privacyoverwegingen spelen eveneens een rol bij interpretatie en toepassing van de index. Voorbeeldtoepassing illustreert hoe nabijheidsindexering kansen en knelpunten in een gebied zichtbaar kan maken.