normaliseren

Normaliseren is het werkwoord van normaliseren: het in overeenstemming brengen met een vastgestelde norm of standaard. Het begrip wordt in verschillende vakgebieden gebruikt, met als doel consistentie, vergelijkbaarheid of acceptatie te bevorderen. In algemene zin verwijst normaliseren naar het proces van legitimeren of gelijkstellen aan wat als normaal wordt gezien, hetzij op meetbare, sociale of operationele aspecten.

In gegevensverwerking en statistiek verwijst normaliseren naar het transformeren van gegevens naar een gemeenschappelijke schaal of distributie. Voorbeelden zijn min-max-normalisatie, waarbij waarden worden opgeschaald naar een vast interval (bijv. 0 tot 1), en z-score-normalisatie, waarbij gegevens worden gecentreerd rond het gemiddelde met eenheid variatie. Normalisatie verbetert soms de numerieke stabiliteit en vergelijkt verschillende kenmerken beter; zij kan wel of niet terug te draaien zijn, afhankelijk van de methode.

In databases verwijst normalisatie naar het structureren van tabellen volgens normale vormen (bijv. 1NF, 2NF, 3NF) om redundantie te verminderen en update-anomalieën te voorkomen. Het proces omvat het opdelen van tabellen in gerelateerde tabellen en het definiëren van sleutelrelaties.

In linguïstiek en sociaal beleid kan normaliseren betekenen dat bepaald gedrag, uitingen of praktijken als normaal worden gepresenteerd of geaccepteerd, met als doel stigma te verminderen of integratie te bevorderen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij taalstandaarden of bij de maatschappelijke acceptatie van eerder marginale onderwerpen.

In audio en muziek wordt normaliseren het proces genoemd waarbij het geluidsniveau van een opname wordt aangepast naar een doelwaarde, veelal door de piekniveaus te maximaliseren tot 0 dBFS of door de luidheid te standardiseren over een hele track.