lijdzaam

Lijdzaam is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat een passieve, berustende houding beschrijft: iemand die weinig initiatief neemt en omstandigheden over zich heen laat komen. Het kan verwijzen naar iemand die lijdt onder een situatie maar geen verzet biedt, maar ook naar een afwachtende houding. In hedendaagse taal heeft lijdzaam vaak een negatieve connotatie, maar in sommige contexten kan het neutraal of zelfs positief klinken, bijvoorbeeld wanneer men geduld of uithoudingsvermogen benadrukt.

Etymologie en gerelateerde termen: het woord is afgeleid van lijden (to suffer) met het suffix -zaam, dat een eigenschap of neiging aanduidt. De verwante zelfstandig naamwoordvorm lijdzaamheid verwijst naar passiviteit, geduld of het vermogen om te lijden onder moeilijke omstandigheden. De woordfamilie geeft daarmee zowel een beschrijvende als een normatieve lading aan, afhankelijk van de context.

Gebruik en connotaties: lijdzaamheid kan neutraal of positief worden opgevat in religieuze of morele tradities waar geduld en volharding worden gewaardeerd. In politieke, sociale of dagelijkse contexten roept het vaak kritiek op: men verwijt iemand gebrek aan initiatief of gebrek aan verzet tegen onrecht. Synoniemen zijn onder meer passief, afwachtend en gelaten; tegenhangen zijn actief, proactief en handelend.

Voorbeelden: De lijdzame houding van de bevolking werd bekritiseerd door oppositiegroepen. Hij bleef lijdzaam wachten op betere tijden, ondanks de druk om in actie te komen.