kraakbeenderen

Kraakbeenderen zijn botten die in de ontwikkeling ontstaan uit een hyalien kraakbeenmodel. Ze vormen het grootste deel van het skelet bij zoogdieren en omvatten onder meer lange botten zoals het dijbeen (femur), scheenbeen (tibia) en opperarmbeen (humerus), maar ook wervels, ribben en veel botten van het bekken.

Ontwikkeling en groei vindt plaats via endochondrale ossificatie. In de embryo- en zuigelingstijd wordt een kraakbeenmodel geleidelijk vervangen door botweefsel: osteoblasten van de periost vormen de primaire ossificatielocatie in de diafyse, terwijl langs de botwand en later in de epifysen bot wordt aangelegd. Secundaire ossificatielokaties ontstaan in de epifesen. Door deze processen groeit het been lengtewise en diameterwise. De groei in lengte gebeurt grotendeels langs de groeiplaatjes (epifysairschijven); wanneer deze platen sluiten na de puberteit, blijft er een botlijn achter (epifysair lijn). Het kraakbeen verdwijnt zodoende uit de lengteas van het bot, behalve op de gewrichtsvlakken waar resterend kraakbeen dient als synoviaal beperkt gewrichtskraakbeen.

Verschillen met intramembrane botvorming: niet alle botten ontstaan via kraakbeen; sommige schedelbott parts vormen zich direct uit bindweefsel zonder kraakbeenfase (intramembrane ossificatie). Kraakbeenderen zijn dus botten die zich via een kraakbeenmodel ontwikkelen; intramembrane botten ontstaan direct uit mesenchym.

Klinisch relevantie: afwijkingen in endochondrale ossificatie kunnen groeistoornissen veroorzaken, zoals achondroplasie; beschadiging van kraakbeen in gewrichten kan leiden tot artrose of pijnklachten bij kinderen met groeiproblemen.