kleursblindheid

Kleurblindheid is een verzamelnaam voor stoornissen in de kleurwaarneming. Mensen met kleurenzichtproblemen zien kleuren minder helder of herkennen bepaalde kleuren niet zoals mensen met normaal kleurenzicht. De aandoening varieert van mild (een beperkte afwijking bij het onderscheiden van sommige tinten) tot vrijwel geheel beperkt kleurzien (zeldzaam).

De meest voorkomende vormen zijn rood-groene kleurenzichtproblemen. Protanopie en deuteranopie ontstaan doordat een of beide L- of M-cones ontbreken. Protanomalie en deuteranomalie zijn mildere afwijkingen waarbij de gevoeligheid voor rood of groen verstoord is. Daarnaast bestaan blauw-geel problemen zoals tritanopie en tritanomalie, en zeer zeldzaam is achromatopsie, waarbij vrijwel geen kleurdifferentiatie mogelijk is en vaak ook andere problemen optreden.

Oorzaken zijn meestal genetisch. Rode-groene kleurenzichtproblemen zijn vaak X-gebonden recessief; hierdoor komen ze vaker bij mannen voor dan bij vrouwen. Blauwe-gele stoornissen en achromatopsie kunnen autosomaal zijn. Een klein deel van de gevallen ontstaat door oogziekten of letsel, maar dit is minder gebruikelijk.

Diagnose gebeurt doorgaans met speciale tests. De Ishihara-kleurplaat is een veelgebruikte screening, vooral voor rood-groen defecten. Geavanceerdere testen zoals de anomaloscoop of Farnsworth-Maintz-hue-test bepalen preciezer welke tekorten aanwezig zijn.

Impact en behandeling: kleurenzichtstoornissen beïnvloeden vaak het herkennen van signaleringen, kaarten, grafieken en kleurcoderingen. Er is geen genezing voor de erfelijke vormen, maar sommige hulpmiddelen kunnen helpen, zoals kleurcorrectieve brillen of contactlenzen en apps die kleuren benoemen. Leermethoden en werkinstellingen kunnen rekening houden met niet-kleurafhankelijke cues.

Prevalentie varieert per populatie, maar rood-groene kleurenblindheid komt bij ongeveer 8% van de mannen van Europese afkomst voor, en bij ongeveer 0,5% van de vrouwen. Globaal gezien blijft de aandoening een veelvoorkomend maar meestal goed beheersbaar fenomeen.