inkomenspositie

Inkomenspositie is een begrip uit de sociaal-economische analyse dat de positie van een persoon of huishouden in de inkomensverdeling beschrijft. Het geeft aan hoeveel inkomen beschikbaar is voor bestedingen en welvaart, doorgaans vastgesteld via het netto besteedbaar inkomen na belastingen en rechtmatige transfers. De inkomenspositie bepaalt mede de koopkracht en de mate van financiële zekerheid die iemand heeft.

De bepaling van de inkomenspositie omvat verschillende componenten. Het gaat om zowel het brutoloon of -inkomen als het netto besteedbaar inkomen, inclusief inkomsten uit werk, sociale uitkeringen, vermogen en overige bronnen. Voor vergelijkingen wordt vaak gebruikgemaakt van equivalised inkomen om verschillen in huishoudsamenstelling te corrigeren, en wordt de positie uitgedrukt in percentielen of decielen van de inkomensverdeling. Relatieve armoedegrenzen, vaak een bepaald percentage van het mediane inkomen, worden toegepast om de sociale positie te interpreteren.

In beleidscontext wordt de inkomenspositie gebruikt om living standards, sociale inclusie en de effectiviteit van fiscale en sociale voorzieningen te beoordelen. In de Nederlandse praktijk worden cijfers over inkomenspositie geproduceerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), en vergelijkingen met andere landen verlopen vaak via Eurostat. De maatstaf ondersteunt beleidsanalyse, doelgerichte toekenning van toeslagen en onderzoek naar ongelijkheid naar leeftijd, opleidingsniveau, regio en gezinssamenstelling.

Beperkingen: de inkomenspositie meet inkomen maar niet rijkdom of consumptie, en woninglasten, schulden of vermogenspositie kunnen de interpretatie beïnvloeden. Daarnaast vereist vergelijking vaak correcties voor prijsontwikkeling en huishoudgrootte.