gebruikgemaakt

Gebruikgemaakt is de voltooide deelwoordsvorm van het Nederlandse werkwoord gebruikmaken. Het geeft aan dat iemand of iets gebruik heeft gemaakt van een mogelijkheid, middel of bron. In vakliteratuur en formele teksten wordt gebruikgemaakt van deze term om aan te geven dat een bepaalde optie is aangewend of een instrument is toegepast.

Deze uitdrukking wordt meestal gevolgd door een bijwoordelijke bepaling met van, waardoor duidelijk wordt waaruit of waarmee sprake is geweest. Bijvoorbeeld: “Er is gebruikgemaakt van aanvullende data” of “Zij heeft gebruikgemaakt van de kortingsactie.” Het werkwoord kan zowel in de actieve als in de passieve vorm voorkomen: actief gebruikmaken van; passief is gebruikgemaakt van. In de voltooide tijd wordt vaak het participium gebruikt in combinatie met een vorm van hebben of zijn, bijvoorbeeld: “Er is gebruikgemaakt van de beschikbare middelen.”

Etymologie en nuance: gebruikmaken komt van het zelfstandig naamwoord gebruik (het gebruiken) en het werkwoord maken; het betekent letterlijk iets benutten of benuttingsmogelijkheden realiseren. De uitdrukking kan formeel of neutraal klinken; in informele taal wordt vaker gezegd “gebruik maken van” of “erover gebruik maken” in samengestelde zinnen, terwijl de participles in geschreven tekst meestal als één woord worden geschreven: gebruiktgemaakt of gebruikgemaakt. De exacte spelling kan variëren afhankelijk van stijl en regio, maar de betekenis blijft: benutten, toepassen, aangrijpen.

Zie ook: gebruiken, gebruik (als zelfstandig naamwoord), van gebruiken (vast prepositieverband). Voorbeelden in juridische, wetenschappelijke en beleidscontexten tonen veelvoorkomende toepassingen van deze constructie.