generaliseer

Generaliseer is een Nederlands werkwoord dat betekent het toepassen van een conclusie, regel of eigenschap die uit specifieke gevallen is afgeleid, op een bredere groep of situatie. Het kan ook betekenen het maken van iets minder specifiek en meer algemeen. De handeling kan doelbewust plaatsvinden bij theoretische modellering of analyse, maar kan ook leiden tot fouten als de gebruikte voorbeelden niet representatief zijn.

Etymologie en verwante vormen: generaliseer is een leenwoord uit het Frans généraliser (algemeen maken), afgeleid van het Latijnse generalis. Het woord verschijnt in combinatie met het achtervoegsel -eren/-iseren en heeft verwante vormen zoals generalisatie (het zelfstandig naamwoord) en generaliseerbaar of veralgemenen (synoniemen die dichter bij “algemener maken” liggen).

Usage en toepassingsgebieden: in het dagelijks taalgebruik wordt generaliseren vaak gebruikt wanneer iemand een bredere regel probeert te formuleren op basis van enkele waarnemingen. In de wetenschappelijke context verwijst generalisatie naar de generaliseerbaarheid of externe validiteit van bevindingen, dat wil zeggen of resultaten buiten de onderzochte steekproef gelden voor de hele populatie. In de logica en wiskunde kan generalisatie verwijzen naar de overgang van specifieke gevallen naar een algemene uitspraak (bijv. universele generalisatie). Een bekende voorzichtigheid is de haaste of overhaaste generalisatie, waarbij een brede conclusie wordt getrokken uit te weinig of niet-representatieve data.

Synoniemen en nuance: veralgemenen is een veelgebruikt synoniem; nuanceverschillen bestaan vooral in stijl en context, waarbij generaliseren vaker impliceert een brede conclusie, terwijl veralgemenen meer nadruk kan leggen op het uitbreiden van een categorie.