enzymvervanging

Enzymvervanging, ook wel enzymvervangende therapie (enzym replacement therapy, ERT) genoemd, is een medische behandeling waarbij een ontbrekend of niet-functionerend enzym wordt vervangen door een recombinant enzym. De therapie wordt meestal intraveneus toegediend en toegepast bij zeldzame erfelijke stofwisselingsziekten, met name lysosomale opslagziekten, om ophoping van substraten in cellen te verminderen en schade aan organen te voorkomen of te verminderen.

Het vervangende enzym wordt door de cellen opgenomen en naar de lysosomen getransporteerd via het mannose-6-fosfaatreceptor systeem. Het doel is vermindering van substrates die normaal gesproken zouden ophopen vanwege het defecte enzym. Dit kan leiden tot verbetering of stabilisatie van diverse klinische verschijnselen, zoals bloedbeeld, lever- en miltgrootte, longfunctie en algemene kwaliteit van leven. De effectiviteit verschilt per ziekte en per persoon; hersenbetrokkenheid blijft moeilijk te behandelen doordat de therapie het bloed-hersenbarrière meestal niet effectief passeert.

Toepassingen en voorbeelden van enzymvervangende therapie omvatten onder meer: Gaucher ziekte type 1 (imiglucerase, velaglucerase alfa), Pompe ziekte (alglucosidase alfa), Fabry ziekte (agalsidase beta en algalsidase alfa), MPS I (laronidase), MPS II (idursulfase), MPS VI (galsulfase) en MPS IVA (elosulfase alfa). Toedieningsschema’s variëren van wekelijks tot tweewekelijks of maandelijks, afhankelijk van het product en de aandoening. Voorafgaande toediening kan nodig zijn om infusion-­reacties te verminderen; patiënten worden gemonitord op respons en op antistoffen tegen het enzym.

Beperkingen en overwegingen omvatten onder meer beperkte werking in het centrale zenuwstelsel, infusionreacties en ontwikkeling van immuunreacties, kosten en langdurig gebruik, alsook de noodzaak van regelmatige infuuses en gespecialiseerde zorg. Early diagnose en tijdige behandeling kunnen de uitkomsten verbeteren; onderzoek naar aanvullende therapieën en gentherapie blijft actief.