ectopisch

Ectopisch is een aanduiding uit de biologie en geneeskunde voor een situatie waarin iets zich buiten de gebruikelijke of aangewezen locatie bevindt. Het woord komt van het Griekse ektopos, letterlijk “uit de plaats”. De term wordt gebruikt voor weefsels, cellen of aandoeningen die op een anatomisch ongebruikelijke plek voorkomen.

Een bekend voorbeeld is de ectopische zwangerschap, waarbij de bevruchte eicel zich buiten de baarmoederholte nestelt, meestal in een eileider. Minder vaak ontstaat een ectopische zwangerschap in andere locaties, zoals de eierstokken, de baarmoederhals of de buikholte. Een ectopische zwangerschap kan leiden tot ernstige klachten zoals buikpijn en vaginale bloedingen en kan bij ruptuur levensbedreigend bloedverlies veroorzaken.

Risicofactoren zijn onder meer beschadiging van de eileiders door eerdere infecties, een voorgeschiedenis van ectopische zwangerschappen, roken en vruchtbaarheidsbehandelingen. De diagnose gebeurt meestal met transvaginale echografie en meting van hCG-waarden. Behandeling hangt af van de locatie en de stabiliteit van de patiënte en kan bestaan uit medicamenteuze behandeling met methotrexaat of chirurgische verwijdering via een kijkoperatie (laparoscopie). Een tijdige behandeling verkleint het risico op complicaties en heeft invloed op toekomstige vruchtbaarheid.

Naast zwangerschap wordt ectopisch ook gebruikt voor weefsels die zich buiten hun normale locatie ontwikkelen, zoals ectopisch endometrium bij endometriose of ectopisch thyroidweefsel. Dergelijke afwijkingen kunnen klachten geven en vragen om medische evaluatie en behandeling.

Zie ook: ectopie, endometriose.