baarmoederhals

De baarmoederhals, medisch cervix uteri, is het onderste deel van de baarmoeder dat de uterus met de vagina verbindt. Het cervixkanaal loopt van het interne os, de verbinding met de baarmoeder, naar het externe os, de verbinding met de vagina. De binnenzijde van het kanaal is bekleed met kolomvormig epitheel (endocervix) en de buitenzijde met plaveisel epitheel (ectocervix). De overgang tussen deze epitheeltypes, de transformatiezone, is een dynamisch gebied waar veranderingen kunnen voorkomen en waar screening vaak op gericht is.

Functie en fysiologie: Het slijmdat de endocervicale klieren produceren regelt de doorgang van sperma en biedt bescherming tegen infecties. De consistentie van het cervicale slijm verandert tijdens de menstruatiecyclus: rond de ovulatie wordt het slijm vloeibaar en rekbaar, wat de kans op bevruchting vergroot, terwijl op andere momenten de slijmproductie bijdraagt aan bescherming tegen ziekteverwekkers. Tijdens zwangerschap sluit de baarmoederhals grotendeels en ondergaat hij veranderingen die de zwangerschap ondersteunen; bij de bevalling verweekt en verwijdt de baarmoederhals zich om de geboorte mogelijk te maken.

Klinisch belang en aandoeningen: Cervixcarcinoom is doorgaans gerelateerd aan infectie met het humane papillomavirus (HPV), met typen 16 en 18 als belangrijke risicofactoren. Screening met een Pap-test en/of HPV-DNA-test vermindert de sterfte door cervicale kanker. Therapie voor afwijkingen zoals cervikale dysplasie kan bestaan uit colposcopie en behandelingen als LEEP of conisatie. Vaccinatie tegen HPV verlaagt het risico op HPV-gerelateerde cervicale laesies en kanker. Andere aandoeningen zijn onder meer cervicitis en poliepen aan de baarmoederhals.