Vaccinatie

Vaccinatie is het toedienen van een vaccin met als doel het immuunsysteem te prikkelen tot bescherming tegen specifieke ziekteverwekkers, zonder dat iemand de ziekte zelf hoeft te doormaken. Een vaccin bevat meestal antigenen die lijken op de ziekteverwekker of genetische informatie die cellen aanzet tot antistoffen en geheugencellen. Hierdoor kan bij toekomstige blootstelling sneller en krachtiger worden gereageerd.

Er bestaan verschillende soorten vaccins, waaronder levende verzwakte vaccins, geïnactiveerde vaccins, subunit- of recombinantvaccins en toxoidvaccins. Moderne vaccins kunnen ook mRNA- of virale vector-vaccins zijn. Vaccins worden meestal intramusculair toegediend, maar sommige orale of neussprays bestaan ook.

In veel landen bestaan routinematige vaccinatieprogramma's voor baby's en kinderen (zoals tegen difterie, kinkhoest, tetanus, polio, mazelen, bof en rode hond, en Hepatitis B). Volwassenen krijgen aanvullende vaccinaties, bijvoorbeeld tegen griep, pneumokokken en HPV. Wanneer een groot deel van de bevolking gevaccineerd is, ontstaat groepsbescherming (herd immunity).

Voordat een vaccin op de markt komt wordt het grondig getest en geregeld. Na toelating volgen continue monitoring en evaluatie van bijwerkingen. Bijwerkingen zijn meestal mild, zoals pijn op de injectieplaats of koorts; ernstige bijwerkingen zijn zeldzaam. National pharmacovigilance-centra houden dit bij, zoals Lareb in Nederland.

Vaccinatie heeft wereldwijd geleid tot grote daling van ziekte en sterfte en heeft sommige ziektes uitgeroeid of bijna uitgeroeid (zoals pokken wereldwijd). Het blijft een van de meest effectieve preventieve maatregelen in de volksgezondheid en vereist continue evaluatie en gelijke toegang.