dosisverdeling

Dosisverdeling is de verdeling van een voorgeschreven dosis binnen een patiënt of systeem, vooral in radiotherapie en farmacologie. Het doel is maximale effectiviteit met beperkt risico voor gezond weefsel. Het raakt planning, beeldvorming, berekening en verificatie en verloopt in nauwe samenwerking tussen kliniek en technisch specialisten.

In radiotherapie is dosisverdeling gericht op voldoende dosis aan het targetgebied terwijl organen op risico beschermd worden. De verdeling wordt weergegeven met isodoselijnen en geëvalueerd met de dose-volume histogram (DVH). Doel is voldoende dekking en gewenste uniformiteit, binnen veilige grenzen.

Technieken zoals externe-bestraling met IMRT, VMAT of SRS vormen de vorming van de dosisverdeling; brachytherapie plaatst bronnen nabij de tumor met scherpe dosisgradiënten. Beeldsturing en bewegingbeheer verbeteren nauwkeurigheid; berekeningsalgoritmes zoals Monte Carlo vullen de berekeningen aan.

Kwaliteitsborging en evaluatie controleren dat de geplande dosis ook werkelijk afgeleverd wordt. Belangrijke maten zijn conformiteitsindex, homogeneiteitsindex en DVH-constraints. Een mismatch kan leiden tot onderdosering van het target of toxiciteit in gezond weefsel.

In farmacologie beschrijft dosisverdeling ook hoe een geneesmiddel zich verdeelt over lichaamscompartimenten. Factoren zoals absorptie, distributie, stofwisseling en uitscheiding bepalen lokale blootstelling en zo regelt men doseringsregimes om effectiviteit te maximaliseren en bijwerkingen te minimaliseren.