correlatief

Correlatief is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands met meerdere betekenissen. In het algemeen betekent het 'gerelateerd aan correlatie' of 'verwant aan een onderlinge samenhang tussen elementen'.

In de statistiek en in empirisch onderzoek verwijst correlatief naar de mate waarin twee variabelen samen veranderen. Een positieve correlatie betekent dat variabelen in dezelfde richting bewegen; een negatieve correlatie dat ze in tegengestelde richting bewegen. De sterkte wordt vaak uitgedrukt met een correlatiecoëfficiënt, meestal de Pearson-correlatie, die varieert van -1 tot +1. Een waarde nabij nul impliceert weinig lineaire samenhang. Correlatie geeft geen oorzakelijk verband aan; de waargenomen relatie kan door andere factoren worden veroorzaakt.

In de taalkunde verwijst correlatief meestal naar constructies waarin twee onderdelen van een zin een onderling afhankelijke relatie vormen. Het betreft vaak correlative voegwoorden en uitdrukkingen die elkaar versterken of gradatie aangeven. Voorbeelden zijn 'hoe ... hoe' (Hoe groter het risico, hoe groter de opluchting), 'niet alleen ... maar ook', en 'zowel ... als'. Zulke koppelingen vereisen vaak parallelisme tussen de twee onderdelen en geven de relatie tussen delen van de zin weer.

Etymologie: het woord komt van het Latijnse 'correlatio', via Franse 'corrélation' en Engels 'correlation', en werd in het Nederlands opgenomen om zowel de statistische als de taalkundige betekenis te beschrijven.