construeert

Construeert is de derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van het Nederlandse werkwoord construeeren, wat in de betekenis van interpreteren of afleiden uit kan worden gebruikt. Het duidt op het proces waarbij iemand uit een tekst, uitspraak of gegevens een bepaalde betekenis of conclusie afleidt. In formele of academische contexten wordt construeeren vaak gebruikt om een stap van logisch redeneren of interpretatie te benadrukken, juist wanneer meerdere lezingen mogelijk zijn of wanneer de interpretatie afhankelijk is van context en bewijs.

Verwantschap met andere werkwoorden is duidelijk: construeeren ligt qua betekenis dichtbij interpreteren en opvatten, maar heeft vaak een connotatie van systematisch afleiden of construeren van betekenis uit beschikbare elementen. In het Nederlands kan construeeren zowel letterlijk als figuurlijk worden toegepast, bijvoorbeeld bij literaire analyse, rechtswetenschap of Filosofie. Veelgebruikte synoniemen zijn interpreteren, opvatten en afleiden, terwijl construeeren vooral de nadruk legt op een deduktieve of constructieve interpretatie.

Grammaticaal gezien is de infinitief construeeren, de ik-vorm construeer, de hij/zij krijgt construeert, de verleden tijd construeerde en het voltooid deelwoord geconstrueerd (geconstrueerd). Voorbeelden: “De jurist construeert de wetsbepaling uit de context.” “Uit de zin kan men anders geconstrueerde betekenissen construeeren.” Dergelijke zinsconstructies komen vooral voor in juridische, linguïstische en philologische teksten.

Etymologisch gezien is construeeren verbonden met het Engelse construe en het Latijnse construere, met dezelfde wortelbetekenis van samenvoegen, opbouwen en interpreteren. Uiteraard blijft het gebruik afhankelijk van de context en kan construeeren soms formeler of technischer klinken dan interpreteren.