bijeffecten

Bijeffecten zijn ongewenste of onverwachte effecten die optreden naast de gewenste werking van een medicijn, behandeling of andere interventie. In de volksmond wordt vaak gesproken van bijwerkingen. Ze kunnen variëren in frequentie en ernst en kunnen dosisafhankelijk zijn of onafhankelijk daarvan. Veel bijwerkingen zijn mild en tijdelijk, zoals misselijkheid, hoofdpijn of vermoeidheid, maar sommige kunnen ernstig zijn en medische aandacht vereisen.

Oorzaken en patronen van bijeffecten zijn divers. Ze kunnen ontstaan door interacties met receptoren of organen, door immuunreacties, of door veranderingen in de stofwisseling en fysiologie van de patiënt. Sommige bijwerkingen zijn voorspelbaar op basis van het werkingsmechanisme van het middel, terwijl andere zeldzaam en idiosyncratisch zijn. Bij sommige behandelingen kunnen bijwerkingen ook voorkomen na afhankelijk van de dosis of bij langdurig gebruik, en kunnen sommige verdwijnen bij voortgezet gebruik of stoppen van het middel.

Beoordeling en beheer van bijeffecten vinden plaats door zorgverleners die medische geschiedenis, tijdsrelatie met de toediening en andere factoren afwegen. Afhankelijk van de causale relatie kan worden gekozen voor dosisaanpassing, stoppen van het middel, het wisselen naar een alternatief of het bieden van ondersteunende zorg. Patiënten dienen geïnformeerd te worden over mogelijke bijwerkingen en te worden aangemoedigd bij ernstige of plotselinge symptomen medische hulp te zoeken.

Regelgeving en monitoring dragen bij aan de veiligheid van geneesmiddelen via meldingssystemen voor bijwerkingen (farmacovigilantie). Deze informatie helpt bij het evalueren van risico’s, het aanpassen van aanbevelingen en, indien nodig, de labeling van producten. Zie ook farmacovigilantie en adverse drug reaction.