autoimmuunproces

Een autoimmuunproces is een biologisch proces waarbij het immuunsysteem ten onrechte het eigen lichaam aanvalt. Dit ontstaat door verlies van zelftolerantie, waardoor autoantigenen worden herkend als vreemd en aangevallen. De schade kan lokaal of systemisch zijn en leidt vaak tot chronische ontsteking en functieverlies van het getroffen weefsel. Autoimmuunziekten zijn een verzameling aandoeningen waarbij dit proces centraal staat.

De controlemechanismen van het immuunsysteem bestaan uit centrale en perifere tolerantie; wanneer deze falen, ontstaan autoreactieve B- en T-cellen. Genetische factoren, zoals bepaalde HLA-types, verhogen de kans op een autoimmuunproces en omgevingsfactoren (infecties, hormonale veranderingen, roken) kunnen triggers geven. Mechanismen zoals moleculaire nabootsing (mimicry), doorbraak van ontsteking en epitope spreading kunnen leiden tot aanhoudende weefselschade.

Autoimmuunprocessen kunnen verschillende organen aantasten. Voorbeelden zijn auto-immuun thyroiditis (Hashimoto en de ziekte van Graves), type 1 diabetes mellitus, reumatoïde artritis, multiple sclerose en inflammatoire darmziekten. Klinische presentaties variëren van vermoeidheid en ontsteking tot functionele tekorten zoals hormonale disbalans, neuropathie of darmklachten. Diagnostiek combineert klinische bevindingen met serologie (autoantistoffen) en weefsel- of functionele tests.

Behandeling van autoimmuunprocessen is gericht op het verminderen van immuunactiviteit en het behandelen van symptomen. Dit kan bestaan uit corticosteroïden, traditionele DMARDs, en biologica die specifieke onderdelen van het immuunsysteem remmen. Daarnaast is er vaak orgaanspecifieke therapie en leefstijlmaatregelen. De prognose varieert sterk per aandoening; vroege diagnose en adequate behandeling verbeteren doorgaans de uitkomsten en de kwaliteit van leven.

---