adenocarcinoom

Een adenocarcinoom is een kwaadaardige tumor die ontstaat uit klierachtig epitheelweefsel en vaak glandulaire structuren vormt. Het is een van de meest voorkomende typen kanker en kan op verschillende plaatsen voorkomen, waaronder de longen, de dikke darm en endeldarm, de alvleesklier, de borst en de prostaat.

Longadenocarcinoom is de meest voorkomende vorm van longkanker en komt vaker voor bij rokers maar ook bij niet-rokers. Colorectaal adenocarcinoom is de gebruikelijke vorm van colorectale kanker; alvleesklieradenocarcinoom heeft doorgaans een agressiever beloop. Bij borst en prostaat wordt ook vaak gesproken van adenocarcinoom, met specifieke kenmerken afhankelijk van het orgaan.

Pathologie: microscopisch zien artsen klierachtige structuren en vaak mucineproductie. Immunohistochemische merkers verschillen per lokalisatie (bij longen vaak TTF-1 en napsin A; bij darm CDX2 en CK20; bij borst ER/PR/HER2). Diagnostiek omvat beeldvorming (CT, MRI, PET) en een weefselbiopt ter bevestiging. Staging gebeurt volgens het TNM-systeem en hangt af van tumorgrootte, lymfeklierbetrokkenheid en metastasen.

Behandeling: afhankelijk van lokalisatie en stadium. Lokale ziekte kan operatief verwijderd worden; adjuvante bestraling of chemotherapie kan volgen. Gevorderde ziekte wordt behandeld met chemotherapie, gerichte therapie en/of immunotherapie. Keuzes hangen af van moleculaire kenmerken (bij longadenocarcinoom EGFR, ALK-rearrangementen; bij colorectaal adenocarcinoom RAS-wildtype of MMR-deficiëntie).

Prognose: sterk afhankelijk van lokalisatie en stadium; vroeg gediagnosticeerde tumoren kunnen curatief behandeld worden, terwijl gevorderde stadia vaak een beperkte prognose hebben. Risico- en preventie: rookgedrag is een belangrijke risicofactor voor longadenocarcinoom; overige risicofactoren en erfelijke predispositie variëren per locatie.