adaptie

Adaptie, of adaptatie, is het proces waardoor een organisme, populatie of systeem beter geschikt raakt voor de omstandigheden waarin het functioneert. Het begrip wordt op meerdere wetenschappelijke gebieden gebruikt, waaronder biologie, psychologie, sociologie en techniek, en verwijst zowel naar biologische veranderingen als naar niet-biologische aanpassingen in systemen en gedrag.

In de biologie verwijst adaptie meestal naar het proces waarmee soorten kenmerken ontwikkelen die de overleving en voortplanting bevorderen in een bepaald milieu. Dit kan structurele kenmerken omvatten zoals een lange snavel bij bepaalde vogels, fysiologische kenmerken zoals waterbesparing bij woestijndieren, en gedragskenmerken zoals migratie of winterslaap. Adaptaties ontstaan via evolutie door natuurlijke selectie, genetische variatie en populatiedruk. Het begrip onderscheidt zich van acclimatisatie, waarbij een individu zich in korte tijd aanpast zonder genetische veranderingen.

Ontwikkelings- en plasticiteitstheorieën benadrukken ook hoe organismen tijdens hun leven aanpassingen kunnen tonen aan veranderingen in omgeving, klimaat of voedselaanbod. Dit gebeurt door fenotypische plasticiteit en leerprocessen.

In technische en maatschappelijke context verwijst adaptie naar systemen die zich aanpassen aan gebruikersbehoeften of veranderende omstandigheden, zoals adaptieve software, medische apparaten die zichzelf aanpassen aan de toestand van de patiënt, of ecologische restauratieprojecten die zich aanpassen aan klimaatverandering.

Adaptie is daarmee een brede term die zowel natuurlijke als door de mens gemaakte processen omvat, met een gemeenschappelijke kern: het vergroten van de geschiktheid in veranderende omstandigheden.