aardbeving

Een aardbeving is een plotselinge verplaatsing van rotsmassa’s in de aardkorst of aardmantel, die energie vrijmaakt in de vorm van seismische golven. Dit gebeurt wanneer spanning zich opbouwt langs tektonische plaatgrenzen of in fault zones en plotseling wordt vrijgegeven door breuk of beweging langs een breukvlak. De beweging vindt meestal plaats langs transform-, divergente of convergente grenzen.

De mechanisme van aardbevingen omvat de generatie van verschillende soorten seismische golven: P-waves (drukgolven), S-waves (torsie- of schuddinggolven) en oppervlaktegolven. Deze golven bereiken de aarde en veroorzaken trillingen aan het oppervlak, met variërende intensiteit afhankelijk van diepte, soort beving en samenstelling van de ondergrond.

Aardbevingen worden geklasseerd naar magnitude, een maat voor de vrijgekomen energie. De lokale magnitude ML werd lange tijd gebruikt (ook wel de “Richter-magnitude” genoemd), terwijl de moderne beschrijving vaker de momentmagnitudes Mw hanteert. De waargenomen intensiteit op het oppervlak wordt vaak uitgedrukt met de Mercalli-intensiteitsschaal, die schade en beleefde trillingen beschrijft.

Gevolgen variëren van matig tot ernstig en kunnen bestaan uit scheuren in gebouwen, grondverschuivingen, en in kustgebieden tsunamis. Naast directe schade kunnen liquefactie van modderige bodems en naschokken optreden. Aardbevingen komen vooral voor langs de randen van tektonische platen; de Pacifische Ring van Vuur is een gebied met veel bevingen.

Monitoring gebeurt met seismometers en seismografen. Wereldwijd houden organisaties als USGS en KNMI activiteit bij. Preventie omvat striktere bouwvoorschriften, rampenplanning en voorlichting aan bevolking en bedrijfsleven. Belangrijke grote voorbeelden zijn de Valdivia-aardbeving (1960), de Tohoku-aardbeving (2011) en vroegere historische bevingen zoals die van San Francisco (1906).