Valsnegatieve

Valsnegatieve is een term uit statistiek, diagnostiek en machine learning die verwijst naar een testuitkomst die negatief is terwijl de aandoening of toestand daadwerkelijk aanwezig is. In het Nederlands wordt vaak gesproken van valsnegatieve uitslag; in het Engels: false negative. Het tegenovergestelde is valspositief. De kans op een valsnegatieve uitslag hangt samen met de gevoeligheid van de test: de kans dat iemand met de aandoening positief test. Een lage gevoeligheid vergroot het risico op valsnegatieve resultaten.

Oorzaken zijn onder meer een laag pathogeeniveau bij de testafname, de vroege of late fase van een ziekte, onjuiste monstername of -verwerking, technische beperkingen van de test, of interpretatiedrempels. Ook timing en specimenkwaliteit spelen een rol. De aanwezigheid van een valsnegatieve kan leiden tot vertraagde diagnose en behandeling en, afhankelijk van de aandoening, tot voortzetting van de blootstelling of verspreiding van een infectie.

Gevolgen van valsnegatieve uitslagen kunnen medische complicaties en beklemmende onzekerheid voor patiënten betekenen. Daarom hanteren klinische richtlijnen vaak aanvullende of herhaalde testen, vooral na blootstelling of bij aanhoudende symptomen. In de praktijk wordt gezocht naar een balans tussen gevoeligheid en specificiteit, en naar combinaties van testen of follow-up onderzoeken om het risico op valsnegatieve uitslagen te verlagen.

Veelgebruikte toepassingen omvatten diagnostiek voor infectieziekten (zoals HIV, tuberculose of COVID-19), kanker-screenering en andere medische testen, maar de term is ook relevant in machine learning en image recognition waar modellen signalen missen en negatieve voorspellingen geven.