kankerscreenering

Kankerscreenering is een vorm van bevolkingsonderzoek waarbij mensen zonder klachten worden uitgenodigd om zich te laten screenen op kanker met als doel deze ziekte vroegtijdig op te sporen en zo de overlevingskans te vergroten. Screenen is gericht op asymptomatische personen en verschilt van diagnostisch onderzoek dat wordt uitgevoerd na klachten. Een positieve screening wijst op mogelijk kanker en leidt meestal tot verder diagnostisch onderzoek.

Veelvoorkomende screeningsmethoden zijn onder meer: voor borstkanker de mammografie; voor darmkanker stoelgangtests zoals de fecale immunochemische test (FIT/FOBT) of een colonoscopie; voor baarmoederhals- en cervicale kanker HPV-testing of cytologie (Pap-test) als onderdeel van bevolkingsscreeningsprogramma’s; voor longkanker lage-dosis CT-scans bij hoogrisicopopulaties (bijvoorbeeld oudere langstokkende rokers). De inzet en aanbevelingen voor prostaatkankercreening (bijv. PSA-test) variëren tussen landen en richtlijnen vanwege vragen over overdiagnose en baten.

Het screeningproces omvat meestal een uitnodiging, de uitvoering van de screeningtest, en de interpretatie van de uitslag. Bij een positief resultaat volgt meestal vervolgonderzoek met diagnostische testen (zoals endoscopieën, beeldvorming of biopten) om kanker vast te stellen of uit te sluiten.

Voordelen van kankerscreenering zijn onder meer een verminderd sterftecijfer bij bepaalde kankers en minder gevorderde ziektestadia. Nadelen zijn onder meer vals-positieve of vals-negatieve resultaten, overdiagnose en overtreatment, angst, en mogelijke risico’s van diagnostische procedures. De effectiviteit varieert per kanker, populatie en screeninginterval. Kankerscreening wordt vaak georganiseerd via nationale of regionale programma’s met kwaliteitsnormen en voorlichting, waarbij men afwegingen maakt tussen baten en mogelijke schade. Raadpleeg een zorgverlener voor persoonlijk advies.