Terugdeinst

Terugdeinst is een vervoegde vorm van het Nederlandse werkwoord terugdeinzen. Het betekende vroeger om terug te deinzen of terug te schrikken, en wordt vandaag gebruikt voor zowel fysieke terugtrekking als figuurlijke aarzeling of afwijzing. In de derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd is terugdeinst gebruikelijk, terwijl de infinitief terugdeinzen is.

Etymologie en verwante vormen: terugdeinzen bestaat uit de combinatie van terug- (achteruit, terug) en deinzen (een archaïd of regionaal werkwoord dat ‘ineenkrimpen, terugdeinzen’ betekent). Het woord beschrijft vaak een snelle of ongewilde beweging van afstand, maar kan ook figuurlijk zijn, bijvoorbeeld het weigeren om verder tegaan met een plan of gesprek.

Gebruik en nuance: terugdeinst wordt vaak toegepast bij dieren die schrikken, bij mensen die zich terugtrekken bij iets onaangenaams, of bij figuurlijke terugtrekingen in een discussie of situatie. Het heeft een neutrale tot descriptieve toon en kan zowel literair als informeel voorkomen. Synoniemen zijn onder meer deins terug, terugtrekken en terugschrikken; antoniemen zijn volharden en blijven staan.

Voorbeelden: “De hond deinst terug bij het zien van de onbekende man.” “Zij deinst terug voor de harde vragen in het interview.” In beide gevallen toont het woord een terughoudende of instinctieve reactie, eerder dan een weloverwogen keuze.

Zie ook: deinst terug, deins, terugtrekken. Terugdeinzen is in vele contexten gerelateerd aan fysieke angstreflexen en psychologische weerstand.